VIP Forums Muzblog Chat Games Gallery. Форум, муздневники, чат, игры, галлерея. |
|
Literature and Culture Literature – are news, that will never become out of date. (Ezra Pound) When everything is forgotten, culture remains. (Edward Errio) |
Даниэл Варужан |
LinkBack | Thread Tools | Display Modes |
11 Jun 07, 15:31 | #13 (permalink) |
VIP Lord VIP Ultra Club
|
ԳՈՂԳՈԹԱՅԻ ԾԱՂԻԿՆԵՐ
(Շարունակելի) 13. ՊԱՏԳԱՄԱՎՈՐՆԵՐՍ Ֆերրա՜րա… երբ քու ամայի պալատներդ քար քարի վրա չմնան`քերթողի մը բանտը փառքիդ մեծագույն տիտղոսը պիտի ըլլա: ԼՈՐՏ ՊԱՅՐԸՆ «Ըսե՛, ծիծեռնա՛կ, Ճանճ մը կըտուցիդ կ’երթաս ծաղկավետ ո՞ր այգեստաներ. Ո՞ր աշտարակն է` որ գաղջ արևու մեջ է ընկըղմեր. Ըսե՛, ծիծեռնա՛կ»: –Մետեխի բանտին պատին նորոգել կ’երթամ բույնս ամա` Որուն մեջ ձյո՛ւն է տեղացեր ձմեռն, ու այնտեղ հիմա Օձ մը ծըվարած, գլուխը պոչին տակ, լուռ կը մըրափե: Օձի շապիկով կ’երթամ կարկըտել բույնըս կանեփե: «Ա՜խ, գընա՛, ծիծա՛ռ, երգը կըտուցիդ: Միայնության մեջ մեծ եղբայր մ’ունինք մենք հոն կալանված. Թեզաններն ի վար կը հոսեն թոքերն արյուն մ’անձնուրաց, Հաց մ’են դրեր իր քով, մոխիրո՜րով թըրուն, դառնահամ բըլիթ, Եվ կուժ մ’որուն մեջ ծըռած կ’արտասվեն մողեզներ դեղին: Ծիծա՛ռ, շող մը տար լուսնեն` որ օծե բիբերն անժըպիտ, Երգ մ’որ ըսփոփե հոգին` ուր տրոփեց հողը մայր Երկրին: Ա՜խ, գընա՛, ծիծա՛ռ, համբույրըս կտուցիդ»: «Ըսե՛, իմ կըռո՛ւնկ, Դեպի հորիզոն նետի պես սլաքած վիզըդ բոցեղեն` Այսպես ո՞ւր կ’երթաս ուրախ կրկռոցով երդիքիս վրայեն. Ըսե՛, իմ կըռո՛ւնկ»: –Կովկասը լիճեր ունի` որոնց մեջ եղեգներ ջով ջով Բարձըր ուռճացած արև կը շնչեն փրփրուն կատարով: Ու լըքվածներու տընակներ կան հոն` որոնք կը բաղձան` Որ իրենց շեմին երգեմ, իրիկունն, երգերս ըսփոփման: Ա՜խ, գընա՜, կըռո՜ւնկ, հույսը կըտուցիդ: Բայց բանտի մ’երդին պահ մը ամփոփե թևեըդ հոգնած: Հոն Արվեստի քուրմ մը կա` որ նվագեց Վիշտն համատարած Ըստեղնաշարին վըրա աստղերուն` մատերով վըճիտ: Արդ իր գանկին ջահն արյուն կը ծեփե պատերն Ոճրի Տան: Կըռո՛ւնկ, պըսակ տար ի ջախջախ քնարին սա ճյուղը փըթիթ Զոր մենք ամենքնիս օծանեցինք մեր ողբովն հավիտյան: Ա՜խ, գընա՛, կըռո՛ւնկ, արցունքըս կտուցիդ: Ըսե՛, արագի՛լ, Գորտ մը, զմրուխտի նըման, բերնիդ մեջ ո՞ւր կու տաս խույս. Ո՞ւրտեղ օգոստոսն իրենց փոսերեն իժերն հանեց դուրս, Ըսե՛, արագի՛լ: –Հեռո՜ւն, կը տեսնեմ գլուխներն ադամանդ լեռներուն Կավկաս` Որոնց կողերեն ձորերը կ’հոսի արևն հըրամազ: Գարունն է պճներ հոն հարսի նըման բարտի մը վըսեմ. Իր սոսափյունին մեջ բույնս ուռիով ես պիտի հյուսեմ: Ա՜խ, գնա՛, արագի՛լ, կարոտը կըտուցիդ: Հոն կապանքի տակ Հայրենիքն ունի հանճար մ’ողջակեզ: Գրիչը մատերուն մեջ խորտակեցին ճառագայթի պես: Արագի՛լ, վրայեդ փետուր մը ձգե, բանտն իր մահառիթ` Ուր ան օրե օր իր գերեզմանին համար կ’հասուննա: Ի՜նչ փույթ թե խլված փետուրեն` թևադ այդ արյունի շիթ շիթ. Անով հաղթանակն ան պիտի գըրե իր Ուխտին հըսկա: Ա՜խ, գնա, արագի՛լ, սիրտըս կըտուցիդ: Ըսե՛, խրոխտ բազե՛. Ճեղքելով անտառը կայծակներուն, ամպերուն խորեն, Ինչ կատարի վրա կ’երթաս քըթվըտել պորտըդ լուսեղեն. Ըսե՛, խրոխտ բազե՛: –Ռուս հորիզոնեն գաղթող մրրիկներն ինձ հոտը բերին, Հոտ դիակներու, հունտերը կարմիր բեղուն ժանտախտին: Հըզոր թըռիչներես վար գաղջ արյուններ ես անձրևելով` Կ’երթամ արածիլ մարդկային բիբերն ու սիրտերն համով: Ա՜խ, գընա՛, բազե՛, կայծակը կտուցիդ… Բայց մեռելներն այդ` զոհերն են լույսի. անոնց մի՛ դըպչիր. Սիրտեր` որ վրեժեն չեն գիտեր պաղիլ. անոնց մի՛ դըպչիր: Այլ այնտեղ Պայքարն Առաքյալ մ’ունի բանտին մեջ կրանիթ. Թևերովդ հուժկու զա՛րկ, փըշրե՛ խախամն իր լուսամուտին, Եվ շանթը կտուցիդ` Հույսն երգե՛` թառած իր ուսին վըճիտ: Ըսե՛ թե շուտով մենք պիտի կանգնենք արձանն իր փառքին: Ա՜խ, գընա՛, բազե՛, դափնի՜ մը կտուցիդ: 14. ՄԵՌՆՈՂ ԲԱՆՎՈՐ Քամին կ’ոռնա ու տընակն իր հիմերեն կը ցընցե Իբրև ահեղ դամբարան: Ծյուրախտավոր բանվոր մ’հոն կը վախճանի մազկըռինչ` Խարին վրա հոտևան: Հանո՜ւն պատառ մը հացի` գործատան մեջ թաղեց ան Ճառագայթներն հոգիին. Տըվավ փերթ փերթ որ ուտեն մեքենաները վիշապ Միսերն հուժկու կըռնակին: Անիվներուն ակռաներն ողնածուծո՛վն օծանեց, Եվ սըրբեց իր մազերով. Հընոցին դեմ` մերկալանջ, ժահրոտ օդին մեջ` մըղձկուկ Ապրեցավ միշտ մեռնելով: Արդ տապալող նոճիի հանգույն բան մ’է այդ տըղան, Այդ հա՛ղթ ռամիկն երբեմնի: Երկաթներու հետ պայքար մ’եղավ իր կյանքն հարատև. Արդ կը փըշրի զերդ վանի: Գերեզմանին դեղին հո՛ղն իր աչքերուն վրա կապույտ Սըփռեր է Մահն անժըպիտ. Մեղրամոմի պես մարմինն ահավասիկ կը հալի Մատերն ի վար շիթ առ շիթ: Ի զո՜ւր գարունն երազեց, և հովերուն մեջ ազատ Կաղնիացումն հասակին. Ի զո՜ւր տենչաց երգով լի շրթունքներն իր երկարել Աղբյուրներու ջինջ ակին: Արևուն տեղ` դալկություն, շուշաններու տեղ` մըրուր Պըսակեցին ճակատն իր: Սիրո երգին փոխարեն` եկավ փըրփրիլ շըրթունքին Հըրատապ հազ մը կարմիր: Արդ կը հազա՜, կը հազա՜ իր զոհի գլուխը դրած Ծոցին մեջ մո՛րն աղեկե՜զ` Որուն կուրցա՛ծ աչքերն իսկ արտասուք կը բըղխին` Հողեն պըտղող ջուրին պես: Վար կը կախվի սընարեն Հիսուսի խաչը կարմիր, Բայց ճակատին վրա չինկած Շիթ մ’Արյունեն փրկության-որ սառե՜ր է խաչին վրա– Ինք կը մեռնի, վաստակած: Քամին կ’ոռնա ու տընակն իր հիմերեն կը ցընցե Իբրև ահեղ դամբարան… Ու սև կատուն տընակին կը մըլավե՜ խելահեղ Ճանկըռթելով շեմքը դրան: 15. ԽԱԲՎԱԾ ԿՈՒՅՍԵՐ Կ’աշխատեիք հյուղակին մեջ, ճըրագին տակ արդար, Հարուստներուն պատմուճան, մերթ ալ պատանք կարելով. Ասեղն հյուծած մատներուդ միջև ցուրտեն կը սարսռար… Հոգինիդ էր անվըրդո՜վ: Բայց հեշտությունն ամբարիշտ կը դավեր քա՛ղցը ձերին, Եվ ծախեց ձեր հոգիները` գընելով մարմիննիդ: Անմեղությունն անպաշտպան` կուրություն մ’է երկնային` Զոր խաբեցին ուխտն ու ժպիտ: Օ՜, այն հարուստ պարոններն, այն հըտպիտները շըքեղ, Որոնք ոսկի ցանեցին` որ բոզությունը հըձեն, Ձեր հյուղերեն ներս մըտան սիրահարի պես անմեղ, Եվ դուրս ելան քըրքջալեն: Ձեր սիրտն անոնց համար լո՛լ բաժակ մ’եղավ գինիի` Զոր, պարպելե վերջ, հարբածը կը կոտրե հաճույքով: Ու օր մ’ալ երբ մայր եղաք` անոնք ըրին ձեզ այրի Արցունքներու մեջ թողլով: Եվ փողոցնե՜րը ինկաք. Դուք օր մ’ազնիվ բյուրեղներ, Կոխոտվելով մարդերեն` եղած էիք այժըմ ցեխ: Սակայն ոճիրն հըտպիտին արգանդնուդ մեջ գոհար մ’էր, Եվ կը մեծնար սիրազեղ: Դուք կոչվեցած Գաթինա, և կամ Ֆանթին արտալած` Որ պաշտպանեց բոզությամբ իր մայրությունը անզեն. Մարգարիտա կոչվեցաք` Դըժոխքեն իսկ պըղծըված, Մարիամ` եղծված Երկինքեն: Ես կը տեսնեմ ձեզմե մին կեցած ահա հորին քով: Սըրտաճըմլիկ փորին վրա կիներ ծածուկ կը ժըպտին: Իրմե հեռուն կը խուսեն կույսերն անբիծ` զինք թողլով Իր դույլին հետ` առանձին: Ահա ուրիշ մը լըքված` խավարներուն մեջ հյուղին… Կը հանդերձե նորածինն իր վարսերով տըխրաշուք. Քըքույշ բերնին կը ճըմլե ծիծերն, ուրկե կը ծորին Կաթերու տեղ` արտասուք: Խարտիշուհի մ’հերատո՜ւկն ահա կ’ըլլա փողոցին, Եվ իր սերը կը դընե հացի մ’համար գըրավի: Ու օր մ’ալ` երբ ճարահատ` դուռը զարնե բոզնոցին, Դըժո՛խքն իրեն կը բացվի: Եվ դուք, ծեփած սընգույրով բոլոր ամոթն այտերնուդ, Ահա կ’անցնիք բյուրավոր տըռփանքներուն ընդմեջեն. Ա՛լ միսերնիդ կը լըկտան` բաց ի ձերին մայրագութ Նվիրագործված ըստներեն: Ես կ’արտասվեմ ձեր վրա, ո՛վ տարաբախտ իմ Քույրեր. Ես ձեր այպանքը կու լամ` աչքերս այպեն փակելով. Գինետան հույր տակառին կատարն եք դուք պըսակեր Ձեր կուսության պըսակով: Զազրաթորմի ձեր մազերն հոգվույս վըրա կը սողան` Շընչելով քեն մ’արյունիս, օձերու պես թունավոր. Եվ ես քենո՛վ կ’անիծեմ դարուս կավատ Մարդկության Ոսկի Հորթերը բոլոր: (Շարունակելի) |
|
|