«ՈՉ ՄԻ ՄԻՋԱԴԵՊ ՉԻ ԿՈԾԿՎԵԼՈՒ, ՈՉ ՄԻ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆ ԱՆՊԱՏԻԺ ՉԻ ՄՆԱԼՈՒ»
«Առավոտի» բացառիկ հարցազրույցը պաշտպանության փոխնախարար, գեներալ-մայոր Վլադիմիր Գասպարյանի հետ
- Պարոն Գասպարյան, եկեք սկսենք բանակում վերջին ամենաաղմկահարույց միջադեպից, երբ ԼՂՀ-ի պաշտպանական դիրքերում սպանվել է 4 զինծառայող եւ նույնքան մարդ վիրավորվել է:
- Գործը ամբողջությամբ բացահայտված է: Զինծառայող Մանվել Հազրոյանը ինքնախոստովանական ցուցմունք է տվել, ընդ որում՝ փորձում է «հերոսանալ» եւ չի զղջում իր կատարած ոճրագործության համար: Վիրավոր զինվորներից երկուսը, իրարից անկախ, իրենց ցուցմունքներում հաստատել են նախաքննության վարկածը: Երրորդ վիրավորը նույնպես, Աստծո օգնությամբ, մոտ օրերս կսկսի խոսել: Հետաքրքիր է, որ սկզբնական շրջանում Հազրոյանը, պատասխանատվությունից խուսափելու համար, կատարվածը ներկայացնում էր իբրեւ հակառակորդի դիվերսիոն գործողություն, բայց իմանալով, որ երեք զինծառայող ողջ են մնացել, փոխեց իր ցուցմունքը՝ մոտենալով ճշմարտությանը: Իմ կարծիքով, որոշ դետալներում նա ամբողջ ճշմարտությունը չի ասում, բայց դա քննիչների, փաստաբանների, իսկ այնուհետեւ նաեւ՝ դատարանի խնդիրն է: Անձամբ ինձ համար այս գործում մութ տեղեր չկան: Իհարկե, պետք է կատարվեն բոլոր անհրաժեշտ փորձաքննությունները, վիրավորները պետք է ապաքինվեն, որից հետո գործը կուղարկվի դատարան:
- Իսկ դրվա՞ծ է արդյոք զորամասի հրամանատարների պատասխանատվության հարցը:
- ԼՂՀ պաշտպանության բանակում կատարվում է ծառայողական քննություն, որը կպարզի բոլորի պատասխանատվության չափը: Բայց ուզում եմ շեշտել, որ այս ողբերգությունը չի ունեցել նախապատմություն, չի եղել ծեծ, ստորացում, չեն եղել հին հաշիվներ, վրեժ: Դեպքերը զարգանում էին շատ արագ, դինամիկ, իսկ պատճառը դատարկ էր ու չնչին: Սակայն չմոռանանք նաեւ, որ այդ ամենը տեղի է ունեցել շփման գծում՝ դրան հատուկ հոգեբանական լարվածությամբ:
- Անցած ամիս զինծառայող է սպանվել նաեւ Գեղարքունիքի մարզի Ճամբարակի զորամասում: Խոսքը Ռոբերտ Ավետիսյանի մասին է:
- Ի տարբերություն Ձեր նշած նախորդ դեպքի, այստեղ դեռեւս աշխատանքի մեծ ծավալ կա կատարելու: Ես քննիչ չեմ եւ կարող եմ արտահայտել միայն իմ՝ փոխնախարարի կարծիքը՝ չփորձելով, սակայն, խախտել որեւէ մեկի անմեղության կանխավարկածը: Արդյոք պահակակետերում կանգնած զինվորները իսկապե՞ս չէին հասկանում, թե ով է գալիս, ու այդ պատճառով էին կրակ արձակել եւ, հետեւաբար, արդյոք դա ծառայողական կանոնների խախտո՞ւմ էր, թե՞ սպանություն՝ այդ հարցերի հստակ պատասխանը պետք է տա հետագա քննությունը:
- Իրավապաշտպան Արթուր Սաքունցի տվյալներով, այս տարի բանակում մահվան ելքով ավարտված 44 միջադեպերից միայն 7-ն են արդյունք դարձել հակառակորդի գործողությունների: Կարո՞ղ եք մեկնաբանել այդ թիվը:
- Այս պահին ես չեմ կարող տալ տարվա ամփոփումը, հունվարի սկզբին մենք կներկայացնենք ամբողջական տվյալների վերլուծությունը եւ դրա համեմատությունը նախորդ տարվա հետ՝ բաժանելով ժամկետային եւ պայմանագրային ծառայողներին, զինվորներին եւ սպաներին, ծառայության հետ կապված եւ չկապված դեպքերը եւ այլն: Իսկ իրավապաշտպաններին ես խորհուրդ կտայի որեւէ բան հայտարարելուց առաջ խորանալ իրավական եւ բուն բանակի խնդիրների մեջ: Ես չեմ կարծում, որ արտասահմանյան դրամաշնորհներով ապրելը ինքնին ենթադրում է պրոֆեսիոնալիզմի, պարկեշտության կամ հայրենասիրության ավելի բարձր մակարդակ: Չեմ կարծում նաեւ, որ «գրանտի» չափը կախված է նրանից, թե որքան սեւ գույներով կներկայացվի իրականությունը: Համենայնդեպս, հուսով եմ, որ այդպես չէ:
- Լրագրողները եւ իրավապաշտպանները բողոքում են նաեւ, որ բանակում կատարված դեպքերի մասին պաշտոնական տեղեկատվությունը հաղորդվում է ուշացումով, ինչը կասկածների տեղիք է տալիս:
- Ձեր այդ կասկածները բացարձակապես անհիմն են: Պաշտոնապես հայտարարում եմ. բանակում ոչ մի միջադեպ չի կոծկվելու, եւ ոչ մի հանցագործություն անպատիժ չի մնալու: Եկեք փորձենք իրար հասկանալ՝ դա է ամենակարեւորը: Ես ձեզ հասկանում եմ. ձեզ՝ լրատվամիջոցներիդ պետք է շուտ իմանալ փաստի մասին եւ որքան հնարավոր է՝ արագ հաղորդել՝ առաջ անցնելով մրցակիցներից: Ոմանց էլ պետք է քաղաքական, գրանտային, նյութական, անձնական պատճառներով բանակում կատարված դեպքերը շահարկել՝ իրականությունը խեղաթյուրելով: Հիմա ես բացատրեմ, թե մենք ինչպես ենք աշխատում, որ դուք հասկանաք՝ ուշացումով հայտնելը իմ քմահաճույքը չէ: Բանակում տեղի է ունենում միջադեպ: Պարզելու համար, թե ինչ է կատարվել, այստեղից՝ Երեւանից, պարտադիր պետք է համապատասխան մասնագետներ մեկնեն դեպքի վայր: Դուք չեք ուզում, չէ՞, որ մենք չճշտված, ոչ ստույգ տեղեկատվություն հայտնենք: Դեպքի վայր հասնելու համար պետք է առնվազն մեկ ժամ՝ կախված հեռավորությունից, դա կարող է լինել մի քանի ժամ: Եթե միջադեպը տեղի է ունեցել գիշերը կամ շփման գծի մոտակայքում՝ դա էլ հավելյալ ժամանակ է խլում: Միայն որոշ քննչական գործողություններից հետո ենք մենք իմանում իրադարձությունների նախնական պատկերը: Բայց դա դեռ ամբողջը չէ. եթե միջադեպը լուրջ է, մենք, տեղեկատվություն հայտնելուց առաջ, պետք է ապահովենք դրա մասնակիցների հարազատների անվտանգությունը: Ինձ թվում է, եթե մարդը իրեն նվիրել է իրավապաշտպանությանը, այդ տարրական ճշմարտությունը նա պետք է իմանա. մենք չենք կարող թույլ տալ, որ մի ողբերգություն պատճառ դառնա այլ ողբերգությունների: Ահա եւ ստացվում է, որ միջադեպի եւ տեղեկատվությունը տարածելու միջեւ ժամանակահատվածը տեւում է մի քանի ժամից մինչեւ մեկ օր: Այլ կերպ չի կարող լինել եւ չի լինի: Բայց դա չի նշանակում, որ մենք ցանկանում ենք ինչ-որ բան թաքցնել կամ ինչ-որ մեկին պատասխանատվությունից ազատել: Կրկնում եմ եւ խնդրում եմ դա գրել խոշոր տառերով. ԲԱՆԱԿՈՒՄ ՈՉ ՄԻ ՄԻՋԱԴԵՊ ՉԻ ԿՈԾԿՎԵԼՈՒ, ՈՉ ՄԻ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆ ԱՆՊԱՏԻԺ ՉԻ ՄՆԱԼՈՒ՝ անկախ նրանից, թե ով է այդ հանցագործությունը կատարել:
- Մեր գործընկերուհու եղբոր՝ Արտակ Նազարյանի դեպքի մասին: Հարազատները չեն հավատում, որ նա ինքնասպանություն է գործել:
- Չեմ ուզում այդ դեպքի վերաբերյալ երկար ծավալվել՝ նոր կրքեր չբորբոքելու համար: Կարող եմ ասել միայն, որ Արտակը կիրթ, դաստիարակված սպա էր: Կարող եմ վստահեցնել նաեւ, որ գործը քննողներին հրահանգ է տրված որեւէ վարկածի նկատմամբ կանխակալ վերաբերմունք չդրսեւորել: Եվ վերջապես, ինչպես այդ դեպքում, այնպես էլ ցանկացած պարագայում բոլորը պետք է հաստատ իմանան. եթե արյուն է թափվել, ոչ մեկ չի կարողանա այդ արյունը մարսել:
Շարունակելի
- Կիրթ, դաստիարակված մարդը գնում է բանակ եւ ընկնում է կրիմինալիզացված միջավայր...
- Բանակում կրիմինալիզացված միջավայր չկա: Դուք ի՞նչը նկատի ունեք:
- Բարքերը, մտածելակերպը, բառապաշարը:
- Բանակում զինծառայողները խոսում են այն լեզվով, որը դուք եք նրանց սովորեցրել, դավանում են այն արժեքները, որոնք դուք եք նրանց ներարկել: Դուք՝ ծնողներդ, դպրոցը, փողոցը, լրատվամիջոցները, հատկապես հեռուստատեսությունը՝ իր կրիմինալ սերիալներով եւ բռնության անվերջ տեսարաններով: Մենք ստանում ենք, կոպիտ ասած, մարդկային այն «հումքը», որը դուք եք մեզ տրամադրում, չենք կարող նոր «հումք» ստեղծել, կարող ենք միայն հղկել այն, ինչ կա: Մեր գերխնդիրն է ստեղծել ավանդույթներ՝ պատվի, հայրենասիրության մասին հստակ պատկերացումներ: Եվ նորից՝ դա բանակը միայնակ չի կարող անել, դա պետք է անի ամբողջ հասարակությունը: Թե չէ՝ մեղադրելը հեշտ է:
- Արդեն երեք տարուց ավելի է՝ կառավարության շենքի մոտ ցույց են անում Տիգրան Օհանջանյանի ծնողները: Նրանք վստահ են, որ իրենց որդին չի էլեկտրահարվել՝ նրան սպանել են:
- Ես մի քանի անգամ հանդիպել եմ Տիգրանի ծնողների հետ: Ինձ համար ակնհայտ է, որ նախկինում այդ գործով քննիչները սխալներ են թույլ տվել: Այժմ բողոքողները ունեն փորձաքննության խնդիր, եւ ես աշխատում եմ ընդառաջ գնալ նրանց: Ինչպես այս, այնպես էլ բոլոր նման դեպքերում, ես խորհուրդ կտայի խնդիրը չքաղաքականացնել, չօգտագործել մարդկանց վիշտը քաղաքական նպատակների համար, չխոսել ողբերգական միջադեպերի մասին քաղաքական լեքսիկայով: Դա ամենեւին չի նպաստում խնդիրների լուծմանը:
- 2007 թվականին տեղի ունեցած այդ դեպքի կապակցությամբ օրվա պատասխանատու Կարախչյանին եւ հերթապահ Մարգարյանին նկատողություն էին հայտարարել: Սակայն հետագայում նրանք ստացել են մայորի, իսկ այնուհետեւ՝ գնդապետի կոչումներ:
- Այդ կամ այն սպան կարող է սխալի համար պատժվել, իսկ հետո լավ ծառայության համար խրախուսվել: Ես այստեղ որեւէ արտառոց բան չեմ տեսնում:
- Երբ ես youtub-ում տեսա կադրերը, որտեղ սպան ստորացնում է զինվորներին, բնական է, որ միանգամից այդ զոհերի տեղը պատկերացրեցի իմ երեխային եւ մեծ ցանկություն ունեցա այդ սադիստին ոչնչացնելու: Իսկ Դուք ի՞նչ զգացիք:
- Ես չէի հավատում, որ դա տեղի է ունեցել մեր բանակում: Աշխատելով այդ գործի վրա՝ դարձյալ չէի ուզում հավատալ: Ինչ վերաբերում է Ձեր ասածին... Երբ մենք ձերբակալեցինք մայոր Սասուն Գալստյանին, ինձ զանգահարեցին բազմաթիվ հայտնի դեմքեր, այդ թվում՝ պատգամավորներ, եւ ցանկություն հայտնեցին գալ եւ հաշվեհարդար տեսնել այդ անձնավորության հետ: Ես դա ոչ միայն չեմ խրախուսում, այլեւ խստորեն հրահանգել եմ, որպեսզի այդ մայորի գլխից հանկարծ մազ չպակասի: Որովհետեւ, եթե ես ապտակեմ այդ մարդուն, ապա ինչո՞վ եմ նրանից տարբերվելու: Մի բանի վրա էլ եմ ուզում Ձեր ուշադրությունը դարձնել: Զինծառայողներից մեկի հայրը, որը կատարել է այդ տեսագրությունը, փոխանակ այն youtub գցելու, պետք է գար մեզ մոտ: Պատկերացրեք, որ այդ «երեւույթը», ենթադրենք, մոլագար լիներ, եւ այն ժամանակ, որ մենք նրան փնտրում էինք, մի քանի մարդու վնաս տար: Ես կարծում եմ, որ տվյալ ծնողի վարքը բարոյական չէր:
- Կա երկու տեսակետ սպայակազմի վերաբերյալ: Նրանք, ովքեր մասնակցել են պատերազմին, առավել լկտի են եւ «հաբրգած», եւ հակառակը՝ հենց այդպիսիներն են ամենաշատը դողում զինվորի վրա:
- Ես այդպիսի տարանջատում չէի անի: Մենք, ընդհանուր առմամբ, հրաշալի սպայակազմ ունենք: Թե պատերազմին մասնակցածների եւ թե չմասնակցածների ճնշող մեծամասնությունը հայրենիքին նվիրված եւ զինվորների նկատմամբ հոգատար հրամանատարներ են: Որպես բացառություն՝ թե կռվածների եւ թե չկռվածների մեջ կան նաեւ Ձեր ասած «հաբրգածները»: Բնականաբար, ազատամարտին մասնակցելը ոչ մեկին իրավունք չի տալիս դրսեւորել սպային ոչ վայել վարք: Մենք այդպիսիներին «ցտեսություն» ենք ասել, եթե այսօր չենք ասել, վաղն անպայման կասենք: Բայց, համաձայնեք, աններելի շռայլություն կլիներ հրաժարվել մարտական փորձ ունեցող սպաներից, եթե նրանք լավ են ծառայում: Իսկ այդպիսիք, կրկնեմ, ճնշող մեծամասնություն են կազմում:
- Բանակում կատարվել է հանցագործություն: Գործը, ընդունենք, նորմալ քննվել է եւ ուղարկվել է դատարան: Դատարանները մեզանում անկախ են համարվում եւ երբեմն այս գործերով անհասկանալի որոշումներ են ընդունում:
- Այստեղ իսկապես կա խնդիր: Մենք ասում ենք՝ «ոչ խաղաղություն, ոչ պատերազմ», բայց, իմ կարծիքով, պատերազմն իրականում շարունակվում է՝ հակառակորդի հետ կնքված է հրադադարի եւ ոչ թե խաղաղության պայմանագիր: Այդ պայմաններում ռազմական տրիբունալները, ինձ թվում է, միանգամայն արդարացված կլինեն: Կամ, եթե դա հակասում է Հայաստանի ստանձնած միջազգային պարտավորություններին, ապա այն դատավորները, որոնք որոշում են ընդունում բանակի գործերով, այս բնագավառում թող գոնե որոշ չափով մասնագիտացված լինեն: Թող երբեմն լինեն զորամասերում եւ խրամատներում, որպեսզի հասկանան, թե ում եւ ինչի համար են դատում: Թող հասկանան, թե ինչ է նշանակում, երբ, օրինակ, զինծառայողներին ստորացնում են կամ նրանցից փողեր են հավաքում: Ի դեպ, ասեմ, որ ծնողների բողոքները դատարաններից մի քանի անգամ ավելի շատ են, քան մեզնից:
- Ինչպե՞ս եք վերաբերվում այն պահանջներին կամ պնդումներին, որ պաշտպանության նախարարը պետք է հրաժարական տա:
- Ես սպա եմ. որպես սպա եւ որպես մարդ՝ խիստ բացասաբար եմ վերաբերվում, երբ ստորադասը գովաբանում է վերադասին: Նման բաները միշտ իմ մեջ նողկանք են առաջացնում: Բայց Սեյրան Օհանյանի մասին ես ինձ իրավունք եմ վերապահում խոսելու որպես մարտական ընկերոջ: Նա պատմական այս ժամանակի համար պաշտպանության լավագույն նախարարն է, նա մի մարդ է, որ գտնվում է ճիշտ իր տեղում: Սեյրան Օհանյանի մեջ միաձուլվում են հայրենասիրությունը, պրոֆեսիոնալիզմը, պարկեշտությունը եւ ինտելեկտը՝ այն հատկանիշները, որոնք այսօր խիստ անհրաժեշտ են մեր բանակին:
ԱՐԱՄ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
http://www.aravot.am/am/articles/politics/86342/view
