VIP Forums Muzblog Chat Games Gallery. Форум, муздневники, чат, игры, галлерея.

Интервью с художником Арманом Григоряном

ЖЕРТВЫ РЕЖИССУРЫ СТРАХА

- Какова гражданская позиция интеллигенции, что вообще есть интеллигенция?
- Когда я начал читать цикл ваших интервью, мне показалось, что в постановке вопроса есть нечто неудобно, но потом, прочитав интервью Марине Петросян, Карине Ходикян, Тиграна Паскевичяна, Гранта Тер-Абрамяна, Ара Недоляна, я был просто поражен ответами. Я бы ответил так: интеллигент - человек с широким мировоззрением, выступающий против насилия. Под этим словом я понимаю любое насилие государственного, чиновничьего аппарата, направленное на ограничение полета мысли и воли человека. Такова традиция нашей интеллигенции. Хочу сразу заметить, что наше оппозиционное движение стало движением интеллигенции. Левон Тер-Петросян - один из лучших представителей нашей интеллигенции, способный направлять стремление людей к свободе. Для меня интеллигент – это человек, который борется с насилием силой слова, действий, разработкой общественных проектов.
Я разделяю интеллигенцию на две группы – людей, которые начали Движение – Армянский национальный конгресс, и советские интеллигенты, пытающиеся встать на защиту насилия. И если раньше они утверждали, что стоят на защите прав слабых и гонимых, что хотят довести их голос до властей, то последние выборы ярко продемонстрировали их истинную позицию – они против выбора, свободы, справедливости. А гражданская позиция есть лишь у интеллигентов, которые борются.
- Вы и ваши друзья утверждаете, что настоящее искусство – это когда хочешь говорить об искусстве, а получается о политике. Какова должна быть позиция деятелей искусств в нынешней политической ситуации?
- Представляете – выдался повод поговорить с Туманяном, и он ни словом не обмолвился о политике. Искусство никогда не было формалистским, линия на холсте проводится ради высвобождения кого-то из пут, а не оправдания нынешней ситуации. Сейчас советские интеллигенты только и делают, что пытаются доказать, будто мир испокон веку был несправедлив, и ничего с этим не поделаешь, лучше просто воспользоваться. Им кажется, что еще можно вернуть Советский Союз, и они живут этой ностальгией.
- Но интеллигенты, избранные в Совет старейшин, утверждают, что намерены поднимать проблемы.
- Я читал их интервью. Вы задавали неудобные вопросы и вгоняли их в неловкое положение. Они нуждаются в понимании, потому что оправдывают насилие…

- Но сами они говорят, что борются против несправедливости, криминала, олигархов.


- Они открыто отвергают свободу и справедливость. Мне казалось, что в советское время люди боялись говорить из страха, но страх остался и поныне.
- Думаете, все дело в страхе?
- Мы живем в атмосфере страха, и только этим синдромом можно объяснить то, что мы избегаем говорить о главном. Откуда-то появились люди, которые пытаются убедить своих студентов, что мы живем по волчьим законам, и потому прислуживают хулиганам. Это может быть только со страху.
- Как изменились отношения между обществом и интеллигенцией за последние полтора года?
- Эта связь восстановилась, когда Левон Тер-Петросян вернулся в политику. До этого Ереван напоминал то ли Дубаи, то ли российскую провинцию. Все изменилось с возвращением Левона Тер-Петросяна, и даже 1 марта не сломило веру людей в интеллигентную Армению, в свободную Армению.
- Говорят, за последнее время Конгресс ослабил борьбу, митинги не столь многолюдны.
- Это утверждают люди, которым хотелось бы того. Неважно, сколько людей приходит на митинги, главное – сохранилась идея, изменение. Грант верно заметил – сторонники Конгресса отличаются тем, что четко себе представляют, какой должна быть Армения. Во время парламентских выборов, до возвращения Тер-Петросяна, многие утверждали, что нас может спасти только справедливость, что во главу угла должен быть положен человек, а теперь они же говорят – какая демократия, какая свобода…
- Вы разделяете мнение Конгресса о необходимости внеочередных парламентских выборов?
- Если понимаешь, что иного выхода из сложившейся вокруг Армении и Карабаха ситуации нет, то лучшим методом видятся выборы.
- Где гарантии, что выборы будут справедливыми?
- Будет идея, будут и справедливые выборы.
- В какой стране живет Арман Григорян?
- В борющейся. По западную стороны от Берлинской стены была демократия, по восточную – авторитаризм. В 1989 году Берлинская стена пала, но в душах людей она все еще есть, и многие пытаются возродить авторитаризм. Думаю, Берлинскую стену уже не восстановишь. Я живу в стране, которая после распада Стены обрела независимость на планете, на которой не должно быть нищеты, где защищены экология и ресурсы. Живущего в сегодняшней Армении человека должны в равной мере заботить как проблемы своей страны, так и планеты в целом. Я живу в инегрирующемся, адекватном реалиям обществе.

- После первого марта многие обвинили вас и ваших друзей в том, что вы ходили на митинге, чтобы поесть пиццы.
- Меня это не интересует, просто я вот сейчас понял, что Гагик Джангирян и Сасун Микаелян – вот настоящие интеллигенты. Ведь быть интеллигентом – это значит иметь внутреннее убеждение, что мир должен стать лучше. Эти люди остались при своем убеждении даже после 1 марта. И если кто-то говорит, что мы ходили на митинги ради пиццы, то этот человек просто примеряет на себе: он точно пришел на площадь, чтобы мародерствовать, ведь это они все срежиссировали – фильм «Бойся».
Беседовала
СИРАНУШ ПАПЯН
http://lragir.am/src/index.php?id=society&pid=10204

Հարցազրույց նկարիչ Արման Գրիգորյանի հետ

ՎԱԽԻ ՌԵԺԻՍՈՒՐԱՅԻ ԶՈՀԵՐԸ
-Մտավորականության քաղաքացիական դիրքորոշումն այսօր ինչպիսի՞ն է, և առհասարակ, ըստ Ձեզ, ի՞նչ է մտավորականությունը:

- Երբ կարդում էի ձեր հարցազրույցների շարքը, ինձ թվում էր` շատ կաշկանդող բան կա ձեր այս հարցադրման մեջ, բայց հետո, երբ ընթերցեցի հատկապես Մարինե Պետրոսյանի, Կարինե Խոդիկյանի, Տիգրան Պասկևիչյանի, Հրանտ Տեր-Աբրահամյանի, Արա Նեդոլյանի հետ հարցազրույցները, ուղղակի հիացա, ինչ լավ էին պատասխանում այս հարցին: Ես այսպես կարող եմ պատասխանել. մտավորականը մեր տրադիցիայից եկած մի պատկերացում է մարդու մասին, որն ունի լայն աշխարհայացք և դեմ է բռնությանը: Բռնության տակ շատ հստակ մի բան եմ հասկանում` պետական, չինովնիկական ապարատի ցանկացած տիպի բռնություն ուղղված է մարդու միտքը կաշկանդելուն, իր կամքին հակառակ ինչ-որ բան անելուն: Մեր մտավորականության տրադիցիան սա է: Պիտի միանգամից ասեմ` ընդդիմության մեր շարժումը հենց մտավորականների շարժում է: Այսինքն` Լևոն Տեր-Պետրոսյանը մեր լավագույն մտավորականներից է, մի մարդ, ով կարողանում է առաջնորդել ժողովրդին և նրա մոտ առաջացնել հպարտության, ազատության ձգտումը, ինչը հայ ժողովուրդը միշտ ունեցել է, մի մարդ, ով չի թողնում ազատության պատկերացումը կորչի: Ինձ համար միանշանակ մտավորականը բռնության դեմ պայքարողն է խոսքի ուժով, գործողություններով, հասարակության համար նախագիծ մտածելով:

Մտավորականներին բաժանում եմ երկու մասի. նրանք, ովքեր ստեղծել են մի շարժում` Հայ Ազգային կոնգրեսը, և մարդիկ, ովքեր դեռ Սովետական Միությունից սկսած մտավորական են և փորձում են պաշտպանել բռնությունը: Պետք է ասել, որ շատ էլ անճարակ ձևով են դա անում, որովհետև եթե Խորհրդային տարիներին ամոթ կլիներ, որ նրանք ասեին` պաշտպանում են բռնությունը, նրանք միշտ ասում էին, որ իրենք կողմ են թույլերին, հալածվածներին և կարծես թե աղքատ, թույլ մարդու խոսնակ էին, որի ձայնը ուզում էին հասցնել իշխանություններին, վերջին ընտրություններին հետաքրքիր ձևով պարզ դարձավ նրանց դիրքորոշումը, և նրանք արդեն բարձրաձայնեցին, որ դեմ են ընտրություններին, դեմ են ազատությանը, արդարությանը, այնպիսի բաներ, որոնք ամենահակադիրն են մտավորականներին:
Իսկ քաղաքացիական դիրքորոշում ունի մատավորականության այն հատվածը միայն, որը պայքարում է:

- Արվեստն այն է, որ ուզում ես արվեստից խոսես, բայց խոսում ես քաղաքականությունից: Սրանք Ձեր և Ձեր ընկերների խոսքերն են: Երկրի ներքին քաղաքական իրավիճակում, որում մենք ենք հայտվել, մշակույթի գործիչն ի՞նչ դիրքերից պետք է հանդես գա:

- Պատկերացնում եք` Թումանյանի հետ խոսեիք և հանկարծ չխոսեիք քաղաքականությունից: Այդ տողերը վկայում են, որ արվեստը երբևիցե ֆորմալիստական չէ, որ եթե կտավի վրա մի գիծ է քաշված, այդ գիծը քաշված է ինչ-որ մարդկանց ազատագրելու համար, ոչ թե համոզելու, որ ձեր շահագործված վիճակն արդարածված է, ինչ-որ այսօր փորձում են անել պրոիշխանական սովետական մտավորականները: Նրանք Սովետի ժամանակից ոչ բացահայտ, հիմա արդեն բացահայտ մեզ փորձում են համոզել, որ աշխարհը միշտ պիտի լինի անարդար` պայքարես, թե չպայքարես, և կարևորը օգտվելն է: 70-ականներին մի երգ շատ պոպուլյար դարձավ` կեր, խմի քեֆ արա շարունակ, աշխարհը խալի է ոտքիդ տակ: Հիմա սովետական նոստալգիան է: Չգիտեմ` նրանց մոտ ինչ հիշողություններ են, բայց նրանց թվում է` վերականգնել Խորհրդային տարիները հնարավոր է: Երևի մենք հետխորհրդային միակ հանրապետությունն ենք, որը կարծում է, թե կարելի է վերականգնել Սովետական Միությունը:

- Սակայն ավագանի-արվեստագետներն ասում են, որ եկել են ինչ-որ հարցեր, խնդիրներ բարձրաձայնելու, և ժամանակն էր արդեն իրենք էլ իրենց խոսքն ասեին:

- Նրանց բոլորի հարցազրույցները կարդացել եմ: Ասեմ` նրանց կաշկանդող հարցեր էիք տալիս, և ընկնում էին անհարմար վիճակի մեջ, չէին իմանում` ինչ ասել: Նրանք կարիք ունեն, որ իրենց հասկանաք, այսինքն` որ եթե իրենք ընտրվեն, կվերականգնվի սովետական տարիների Երևանը: Որովհետև իրենք բռնությունն արդարացնող մտավորականներն են…

- Բայց ասում են, որ եկել են պայքարելու նաև բռնության, կրիմինալ, օլիգարխիկ երևույթների դեմ:

- Ես գիտեմ իրենց պատկերացումը, որ նրանք մերժում են ազատությունը, արդարությունը և արդեն բացահայտ են մերժում: Ես Սովետական Միության ժամանակ մտածում էի, որ մարդիկ վախենում են բռնությունից, դրա համար էլ շատ չեն խոսում: Տվյալ դեպքում իրենք էլ են բռնությունից վախենում, վախենում են իրենց նկատմամբ բռնություն կիրառելուց:

- Սա փաստորեն, ըստ Ձեզ, վա՞խ է:

- Միանշանակ վախ է, կա մեզ մոտ վախի մթնոլորտ և միայն վախի սինդրոմով կարելի է բացատրել այդ տեսակ “ցրողական”, ուրիշ բաներից խոսելու ցանկությունը: Նրանց տերտերական ոճով խոսելը ցույց է տալիս վախի ուժեղ զգացողություն: Հանկարծ հայտնվել են մարդիկ, որոնք փորձում են հավատացնել իրենց ուսանողներին, դպրոցականներին, որ կյանքն այսպիսին է, գայլային օրենքներ են, և դառնում են խուլիգանի, խուժանի գովերգողներ: Սա կարելի է բացատրել միմիայն վախով:

- Վերջին մեկուկես տարվա ընթացքում, ըստ Ձեզ, հասարակություն և մտավորականություն կապը թուլացե՞լ, թե ավելի է ամրացել:
Եվ արդյոք հանրությունն ունի մտավորականի խոսքի կարիք:

- Երբ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը վերադարձավ քաղաքականություն, այդ կապը վերականգնվեց: Մինչև այդ էր կորել մտավորականի դերը և կապը, այսինքն` հասկանալի չէր, որովհետև մենք կարծես ապրում էինք մի երկրում, որը մերը չէր` Դուբայ էր հիշեցնում կամ Ռուսաստանի մի գավառ: Եվ այդ հարցը լուծվեց Լևոն Տեր-Պետրոսյանի վերադարձով, և նույնիսկ մարտի մեկը չկարողացավ կոտրել այդ հավատը, այսինքն` մտավորական Հայաստանի, այսինքն` ազատ Հայաստանի հավատը:

- Վերջին շրջանում շատ են խոսում, թե Կոնգրեսը որպես շարժում կարծես թե թուլացել է. ըստ Ձեզ` որքանո՞վ է սա համապատասխանում իրականությանը, և ՀԱԿ-ի` սահմանադրական ճանապարհով առաջ գնալն արդյո՞ք չի դանդաղեցնում կամ թուլացնում գործընթացը:

- Չէ, չի դանդաղեցնում, և ես կարծում եմ նրանք, ովքեր անընդհատ ասում են, որ ՀԱԿ-ը թուլանում է, միտինգները քչանում են, դրանք այն մարդիկ են, որոնք ՀԱԿ-ից չեն և շատ կուզենային, որ դա այդպես լիներ: Եվ նշանակություն չունի, թե տվյալ միտինգին ինչքան մարդ եկավ, կարևորն այն գաղափարն է, որն արդեն առկա է իբրև փոփոխություն: Հրանտը լավ էր ասում` հիմա հստակ տարբերվում են այն մարդիկ, ովքեր Կոնգրեսի կողմնակիցներ են, նրանք ունեն հստակ պատկերացում ինչպիսին պիտի լինի Հայաստանը և այդ պատկերացումից հրաժարվելու կարիք չկա: Նույնիսկ խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ, երբ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը դեռ չէր էլ դրել իր թեկնածությունը, բոլորը, այդ թվում նաև իշխանական մտավորականները և պատգամավորներն ասում էին, որ մեր հիմնական առավելությունը, մեր արժեքը մարդն է, և դրա համար պետք է անցկացնենք արդար ընտրություններ: Այդ գաղափարը շատ հստակ էր, բայց հետո չգիտեմ ինչ պատահեց, ասացին` ի~նչ դեմոկրատիա, ի~նչ ազատություն ու… խճճվեցին:

- Կիսո՞ւմ եք Կոնգրեսի այն համոզմունքը, որ արտահերթ նախագահական ընտրություններ ենք ունենալու:

- Եթե մենք հասկանում ենք, որ ուրիշ ելք չկա, որպեսզի կարողանանք այս ստեղծված իրավիճակը շտկել, որն առկա է Հայաստանի և Ղարաբաղի շուրջ, իմ կարծիքով լավագույն տարբերակն ընտրություններն են:

- Որքանո՞վ եք վստահ, որ արդար ընտրություններ են լինելու:

- Եթե այդ գաղափարը լինի, ընտրություններն էլ արդար կլինեն:

- Ի՞նչ տեսակ երկրում է ապրում Արման Գիգորյանը:

- Պայքարող: Շատ կարևոր մի միտք ասեմ` այդ Արևելք-Արևմուտք հասկացողությունները կապված են Բեռլինի պատի հետ. Բեռլինի պատից Արևմուտք դեմոկրատական երկրներն էին, Բեռլինի պատից Արևելք` ավտորիտար: 89 թվականին Բեռլինի պատը քանդվեց, և այդ երկու բլոկները վերացան, բայց մարդկանց հոգու մեջ իներցիայով դեռ այդ Բեռլինի պատը մնաց, և շատ-շատերն էլ փորձում են վերականգնել Արևելքը` ավտորիտարիզմը: Կարծում եմ` հնարավոր չէ վերականգնել Բեռլինի պատը: Այսինքն` ես ապրում եմ մի երկրում, որը Բեռլինի պատի քանդվելուց հետո ձեռք է բերել անկախություն ամբողջական այս երկրագնդի մեջ, որ չլինեն ծայրահեղ աղքատ երկրներ, այսինքն` դառնանք մի ամբողջական երկրագունդ, որն իր էկոլոգիայով, իր մարդկային ռեսուրսներով կլինի պաշտպանված: Այսինքն` այսօրվա Հայաստանում ապրող մարդը նույն մտահոգությունները պիտի ունենա ինչպես իր երկրի, այնպես էլ տարածաշրջանի, երկրագնդի մասին: Ես ապրում եմ ինտեգրվող, ազատագրվող, իրականության հետ ադեկվատ, իրականությունը տեսնել ձգտող հասարակության մեջ, բնականաբար դա պայքարող հասարակություն է:

- Մարտի մեկից հետո մտավորականներից շատերը ելույթ ունեցան, դատապարտեցին Ձեզ և Ձեր ընկերներին և նաև ասացին, որ դուք հանրահավաքներ եք գնում պերաշկի, պիցցա ուտելու համար:

- Ինձ չի հետաքրքրում, թե նրանք ինչ են ասել, ես ուրիշ բան եմ ուզում ասել. ես հանկարծ ինձ համար պարզեցի, որ այ իսկական մտավորականներ են և Գագիկ Ջհանգիրյանը, և Սասուն Միքայելյանը: Եվ բոլորովին էլ պարտադիր չէ, որ մտավորականը արվեստագետ լինի, մտավորականը դա ներքին համոզվածությունն է, որ աշխարհը պիտի լինի ուրիշ ձևով, որ այս վիճակը սխալ է: Եվ սա ես ոչ թե մարտի մեկի հետ եմ կապում, այլ մեր շարժման հետ, որին մարտի մեկը չկարողացավ կոտրել, այսինքն` այդ մարդիկ մնացին այդ հպարտ կեցվածքի մեջ, իրենց համոզմունքի մեջ: Իսկ Ձեր ասածն ուղղակի փորձեր են, որ իբր վարկաբեկեն, ասեն` դուք էլ մեր նման եք: Չէ, մենք ձեր նման չենք: Եթե այդ մարդը կարծում է, որ պերաշկու և պիցցայի համար ենք այնտեղ, պարզապես ինքը մտածում է`մենք իրենց նման ենք: Այո, ինքը այդպես կաներ, ինքը կգնար խանութ կթալաներ, իսկ մեզ պետք չէր խանութ թալանել, դա իրենց էր պետք, իրենք էին բեմադրել այդ ամենը, “Մի վախեցիր” կինոյի նման վախեցիր կինո էին բեմադրել: Դա իրենց ռեժիսուրան է, իրենց նեղ աշխարհայացքով, վախկոտ, վայ-վայ, մենք թույլ ժողովուրդ ենք, շրջապատված ենք հրեշ ազգերով:

ԶՐՈՒՑԵՑ ՍԻՐԱՆՈՒՅՇ ՊԱՊՅԱՆԸ
http://lragir.am/src/index.php?id=society&pid=28118

__________________

VIP դրախտ VIP рай VIP paradise