VIP Forums Muzblog Chat Games Gallery. Форум, муздневники, чат, игры, галлерея.

У меня вопрос по Джуге

Здесь написано что город перекинулся на другой берег Аракса.
Сегодня это Джульфа Иранская, находится на территории Ирана.

Там то хотя бы что-нибудь сохранилось или воообще там что-нибудь из армянского следа есть

__________________
Hayoc axjikner, dzer janin xurban, dzezanic en koxm el ashxarh chka!
«ԿՈՐԾԱՆՎՈՒՄԵ ՀԱՅ ԱՂՉԿԱ ԹԱՍԻԲՆ ՈՒ ՆԱՄՈՒԶԸ...ՓՐԿԵՔ, ՄԻ ԲԱՆ ԱՐԵՔ ՀԱՅՐԵՆԻԿԻՍ ԴՈՒՐՍ ԱՊՐՈՂ ՀԱՅՈՒԹՈՒՆԸ»

ՀՈԻՇԱՐՁԱՆՆԵՐԸ

Ջուղան հայոց պատմության մեջ հայտնի է նաև իր միջնադարյան մի շարք պատմական ու ճարտարապետական հուշարձաններով, հազարավոր գեղաքանդակ ու զարմանահրաշ խաչքարերով, հոյակապ կամրջով, բերդով, մի շարք քարվանատներով ու վաճառատներով, քաղաքային ծածկած շուկայով ու բաղնիքով, եկեղեցիներով և այլևայլ հուշարձաններով, որոնք այժմ մեզ են հասել մեծամասամբ հիմնահատակ ավերված և մասամբ էլ կանգուն ու կիսակործան վիճակով։ Ժամանակին այստեղ գործում էին Ամենափրկիչ վանքը, ս. Աստվածածին, ս. Գևորգ, ս. Մինաս, ս. Հովհաննես, ս. Հակոբ, Ամենասուրբ Երրորդություն կամ Վերին Կաթան, Անդրեորդի, Պոմբլոզի ժամ և այլ եկեղեցիները, որոնցից մի քանիսն են մնում, այն էլ կիսակործան վիճակով։

Հուշարձանները Ջուղայի փառավոր անցյալի լուռ ու մունջ, խոսուն վկաներն են։ Ժամանակի և պատմական անցյալի բերումով Ջուղա քաղաքից այժմ շատ քիչ բան է մնացել։ Քաղաքի ավերակների զգալի մասը ժամանակի ընթացքում քայքայվելուց զատ, դեռևս XVII դ. սկսած ոչնչացվել է գանձախույզների որոնումներից, ինչպես նաև քաղաքամերձ լեռների փլուզումներից։

Կրաքարախառն, վարդագույն այդ լեռների ուսումնասիրությունը վկայում է, որ վերջին 300-350 տարիների ընթացքում լեռնային փլուզումները խորտակել են պատմական քաղաքի թաղամասերի և մնացած ավերակների մի մասը։ Ջուղայի ավերակների, նրա հուշարձանների ու գերեզմանատան խաչքարերի զգալի մասի կործանմանը նպաստել են նաև XIX դ. վերջերին և XX դ. սկզբներին քաղաքի տարածքով անցկացվող Ուլուխանլու-Ջուլֆա երկաթուղու կառուցման աշխատանքները, որոնց ականատես, պատմական գիտությունների դոկտոր Ս. Տեր-Ավետիսյանը իր «Ջուղա քաղաք» աշխատության մեջ նշել է. «Կառուցման համար (երկաթգծի–Ա. Ա) ոչնչացված էր գերեզմանատան մի մասը (նրա մեկ երրորդից ավելին) և քաղաքատեղի

լավագույն կեսը՝ կենտրոնական մասը։ 1903 թ. իրանական ափի Նախավկայի վանք գնալու ճանապարհին, ես ականատես եմ եղել այն բանին թե ինչպես երկաթուղու գծերը անցկացնելու ժամանակ փչացնում էին այդ հին հուշարձանները։ Հազարներով շատ հուշարձաններ օգտագործեցին շինարարության մեջ և գծի ամբողջ երկարությամբ մինչև հիմքերը քանդված էին. պահպանվել են միայն բարձր ժայռերին գտնվող ոչ մեծ ավերակները։ Մնացած բոլորը, գծի երկու կողմերին զուգահեռաբար 20 մ լայնությամբ, ամբողջովին ոչնչացված է»1։

Մեկ այլ ականատես Գեղամ Տեր-Գալստյանը (Գնունի), «Մշակ» թերթին 1904 թ. նոյեմբերի 2-ին ուղարկած «Ջուղայի պեղումները» հոդվածում շինարարական այդ աշխատանքների մասին նշել է. «Հարյուրավոր բանվորներ աշխատասեր մրջյունների երամի նման քանդում են հին քաղաքի ավերակների թափթփված բեկորները և հողը տանում-լցնում են երկաթուղու համար պատրաստած ճանապարհին։

Ինչեր ասես դուրս չեն գալիս հողի տակից. ամենաշատը դուրս է գալիս ածուխ, համարյա թե բրիչի յուրաքանչյուր հարվածը դուրս է քաշում հողի տակից ածուխի կտորներ և կան մարդիկ, ածուխ հավաքելով են զբաղված, և ինչ տեսակ ածուխ է, ավելի ամուր, ավելի կարծր և պսպղուն և մոտ է քարանալուն։ Հին Ջուղայի հրդեհելու ժամանակ շենքերի առաստաղի փայտերը կիսավառված խորտակվել են և թափվել ցած։
Ամենից հետաքրքիրը ցորենի պահեստի բացվելն է։

Պահեստը ցորենի հետ այրվել է հրդեհից և առաստաղը թափվել է գլխին... Ես ագահությամբ հավաքեցի այդ 300 տարվա ցորենից մոտ 10 ֆունտի չափ և լցրի երկու կճուճի մեջ, որոնք նույնպես դուրս էին եկել հողի տակից... Դուրս էին գալիս ժանգոտած և փչացած պղնձյա դրամներ... կավե և հախճապակե ամաններ, երկար կտցավոր ճրագներ, և դուրս էին գալիս մեծ քանակությամբ։

Այժմ համարյա թե յուրաքանչյուր ջուղայեցու տան մեջ գտնվում են հողի տակից դուրս եկած հնություններ։ Ես ինձ հետ վերցրի մի հախճապակյա կոտրված աման՝ սոխակի նուրբ պատկերով վրան, ոգևորված երգելիս վարդի թփի վրա։ Ռուս ինժեներների հետ... բանվորներին հաջողվել էր գտնել եկեղեցու մի հատ սկիհ, արծաթյա փոքրիկ ամաններ և այլն»2։

Ջուղայի կործանումից հետո բազմաթիվ հայ և օտարազգի ուղեգիրներ են այցելել նրա ավերակները և դառնությամբ նկարագրել երբեմնի մարդաշատ ու գեղեցկատես քաղաքից մնացած խղճուկ մնացորդները։ XIX դ. 20–30-ական թվականների ուղեգիր Տեր-Բաղդասար Գասպարյան Շուշեցին, օրինակ, 1821 թ. շարադրած իր «Աշխարհացոյցում» նշել է. «Ցավեցուցեր զաչս իմ տեսանելով ըզքեզ աւերակ ով գովելի քադաքտ


խին Ճուղայ, ոհ թե որչափ պատվելի էիր միում ժամանակի, որ ընդ քև ունէիր գօվելի և իմաստուն անձինքս և զեղեցիք հրաշալի եկեղեցիքս, այսօր կաս աւերակ և ամայի»1։ Իսկ XIX դ. վերջերին Ջուղա քաղաքատեղին այցելած անգլիացի տիկին Շանթրը իր ուղեգրություններում ընդգծել է. «Շատ վերստից տարածութեամբ ավերակօք ծածկուած է երկիրն։

Շինուածոյ նիութք ավազախառն գոյնզգոյն քարինք էին, կարմիր կավով շաղախուած, և ճարտարապետական կարևորություն ունեցող բան մը չերևեցավ աչքիս։ Միայն ասդիս անդին եկեղեցեաց ավերակք կտեսնուին... Նշանավոր շինուածք հրո ճարակ և ապա քերուած ըլլալով, դժուարին է հիմայ քաղաքին նախկին կերպարանաց վերայ գաղափար մը կազմել մտքով...»2։ եվ իրոք, այս հիշարժան քաղաքն այսօր մեծամասամբ պատկերվում-ուրվագծվում է մեր պատմագիրների երկերում ու ժողովրդի հիշողության մեջ հիշվող իր հազար ու մի կոթողներով ու առասպելների վերածված իրադարձություններով։

Ասում են Ջուղայի լեռներն ու ժայռերը դարերի բազմաթիվ ավերածություններին ականատես լինելուց են հրակարմիր ոսկեգույն հագել, վշտից ու մորմոքից փլուզվելով՝ վարդագույն դարձել։ Իսկ լեռներն ի վար տեղ-տեղ կանաչի թել-թել երակները վշտից ծերացած-դաղված այդ լեռների արցունքի շիթերն են։ Ավանդություն է սա իհարկե, բայց երբ հիշում կամ այցելում ես այդ լեռների փեշերին՝ հեզասահ ու վշտակիր մայր Արաքսի ափին, գոյատևած երբեմնի վաճառաշահ ու բարեշեն հայոց Ջուղա քաղաքից մնացած խղճուկ փշրանքներ-ավերակներին, Ջուղայի դաղված-բովված լեռների նման մի լուռ ու մտատանջող խորհուրդ է լեռնանում հոգուդ խորքում։

Չէ" որ Արաքսի ափին ու շրջակա լեռների փեշին, հազարաչք երկնքի ներքո հիմնահատակ ավերված ու փլատակների վերածված Ջուղայի երբեմնի ամրակուռ շինությունների ու ապարանքների հողաթմբերին, խաթարված եկեղեցիներին և հազարավոր կանգուն ու գետնին տապալված խաչքարերին մի ահեղ լռություն է ծնկել-համակել։ Բայց և այնպես այս լռության մեջ, ափամերձ ժայռերին անընդմեջ զարնվող Արաքսի ալիքների ծփանքին, թրատ-թրատ լեռների բարձունքներում ու խաչքարերից խաչքար թռչկոտող ծղրիդների ու թռչնակների երգին համահնչուն, որպես ձայնեղ ու քարեղեն մեղեդի, ձայնարկում են ջուղայեցիների կերտած բազմաթիվ կոթողներից փրկված բեկորները։

Եվ քարերից ու լեռներից, եկեղեցիների որմերից ու խաչքարերից ծորող այդ մեղեդին հետզհետե վերածվում է մի հոգեզմայլ ու հոգեցունց երաժշտության, որը, թափանցելով քարերի ու լեռների սիրտը, վեր է հանում հույսով ու հավատով արարված քանդակներին ու մեատպագրերին ի պահ տված անցած-գնացած ժամանակների պատմությունն ու ոգին, վիշտն ու երազանքը, ասելիքն ու պաշտամունքը, գեղեցիկն ու վեհը։

__________________
Бог мой, как велико созвездие храбрецов на небосклоне нашей истории.
И как ослепительно их сияние. Увенчаны все, у всех есть шрамы славы.
В зрачках у них молнии, гнев, горечь.
Не осталось, почти не осталось в мире рода, который бы не узнал силу нашей руки.
Г. Нждеh

Judica, Domine, nocentes me: expugna impugnantes me.
Confundantur et revereantur quaerentes animam meam.

По большей части на территории азеров.
Нет, азербаранское руководство целенаправленно уничтожает следы исторического проживания армян на территории нынешнего азербайджана.
Например снесли памятники и хачкары и построили там стрельбище.

__________________
Бог мой, как велико созвездие храбрецов на небосклоне нашей истории.
И как ослепительно их сияние. Увенчаны все, у всех есть шрамы славы.
В зрачках у них молнии, гнев, горечь.
Не осталось, почти не осталось в мире рода, который бы не узнал силу нашей руки.
Г. Нждеh

Judica, Domine, nocentes me: expugna impugnantes me.
Confundantur et revereantur quaerentes animam meam.

Баку торпедирует визит докладчика подкомиссии ПАСЕ по вопросам культурного наследия





Руководство Азербайджана сорвало проведение исследований для выяснения степени сохраненности памятников истории и культуры на территории своей республики, не утвердив сроки и программу визита докладчика подкомиссии ПАСЕ по вопросам культурного наследия Эдварда О'Хара в регион. Об этом, как передает ИА REGNUM, стало известно из дипломатических источников.

Подобная позиция руководства Азербайджана вполне естественна, поскольку азербайджанской стороне есть чего опасаться. Невзирая на многочисленные обвинения в адрес Армении по так называемым "фактам" уничтожения памятников азербайджанской культуры, Баку не первый год реализует последовательную политику по уничтожению следов исторического проживания армян на территориях современного Азербайджана, отмечает историк, координатор ереванского офиса Организации по изучению армянской архитектуры (RAA) Самвел Карапетян.

Так, азербайджанские солдаты по приказу правительства страны уничтожили последние осколки камней-крестов на кладбище в старой Джуге, где ныне устроено стрельбище. Уничтожение исторических памятников началось в 1998 году, когда в Джуге насчитывалось около 3000 хачкаров и несколько часовен. После этого случаи вандализма продолжились и в 2003 году, а в 2005 году варварство азербайджанцев доcтигло апогея.

Год назад в селе Чирагидзор Дашкесанского района была также варварски разрушена церковь Святой Богоматери, проинформировал он, добаив, что несколько месяцев назад стало известно также и о том, что селах Мирзик и Восканапат Ханларского района были полностью разрушены армянские церкви, датированные XVII в.

На фоне массового уничтожения памятников культуры, являющихся достоянием не только армянского народа, но и всего мирового сообщества, позиция европейских структур не может не вызвать изумления. Дело в том, что визит Эдварда О'Хара откладывается не в первый раз.

Он был запланирован еще на конец мая 2006 года, однако сроки были перенесены поначалу на осень 2006 года, а после на весну и лето 2007 года. Кроме того, если поначалу речь шла о проведении исследований на территории Азербайджана, в частности, в Нахичевани, то затем, благодаря азербайджанской дипломатии, стал рассматриваться вопрос проведения аналогичного мониторинга на территории Армении и Нагорного Карабаха.

О неприемлемости сравнения ситуаций в Нагорном Карабахе и Джуге говорилось неоднократно. Армянская сторона справедливо отмечала, что если и на территории Нагорного Карабаха есть уничтоженные памятники, то это является следствием военных действий, в то время как уничтожение исторического наследия в Нахичевани проводилось в условиях режима прекращения огня и являлось следствием целенаправленной политики властей Азербайджана.

Для сравнения ситуаций, стоит также заметить, что, к примеру, в Шуши (Нагорный Карабах - ред.) восстановлена мечеть, которая была частично разрушена вследствие военных действий в Нагорном Карабахе.
Невзирая на неприемлемость сравнения ситуаций, Армения и Нагорный Карабах дали согласие на проведение мониторинга, подчеркивая свою заинтересованность в проведении данного исследования. Пресс-секретарь МИД Владимир Карапетян заметил, что на имя генерального директора ЮНЕСКО направлялись письма в 1998, 2002 и 2005 годах с представлением ситуации и призывом принять меры для прекращения культурного геноцида против армянских памятников в Нахичеване.

В 2006 году шаги, предпринятые для привлечения внимания мировой общественности к факту уничтожения армянских хачкаров, помогли разрушить стену молчания в этом вопросе. В ноябре 2006 года министр иностранных дел Армении вновь обратился с письмом в ЮНЕСКО, в котором привлек внимание к проблеме и осудил позицию азербайджанской стороны, которая препятствовала приезду миссии Европарламента.

Глава МИД Армении Вардан Осканян тогда выразил надежду, что делегацию ЮНЕСКО не постигнет та же участь, отметив, что Армения в свою очередь готова содействовать в случае соглашения между Арменией и НКР вокруг согласия на сбор фактов о состоянии памятников других культур на территории Нагорного Карабаха. Армения придает важное значение визиту миссии по охране памятников в Нахичевань, - подчеркнул Владимир Карапетян.

С учетом перманентного перенесения сроков визита мониторинговой миссии ПАСЕ в регион, заявления европейских структур о необходимости и важности сохранения памятников культуры превратились в пустой звук. Похоже европейцы больше заинтересованы в продолжении реализации, скажем, энергетических проектов, на фоне которых, судя по всему, сохранение культурного наследия кажется им делом второстепенным.

До каких пор "набитый желудок" будет приоритетом европейцев неясно, остается лишь надеяться, что до этого времени азербайджанская политика истребления мирового культурного наследия не достигнет той стадии, когда предпринять что-либо будет уже невозможно.


Источник: http://www.hayinfo.ru/page_rev.php?tb_id=1&sub_id=1&id=18860

__________________
Бог мой, как велико созвездие храбрецов на небосклоне нашей истории.
И как ослепительно их сияние. Увенчаны все, у всех есть шрамы славы.
В зрачках у них молнии, гнев, горечь.
Не осталось, почти не осталось в мире рода, который бы не узнал силу нашей руки.
Г. Нждеh

Judica, Domine, nocentes me: expugna impugnantes me.
Confundantur et revereantur quaerentes animam meam.

Справка:

Город Джуга исторического уезда Ернджак в ХV- XVII вв. был крупным торговым центром Армении. Джуга был особенно знаменит своими хачкарами.

Джугинцы, увековечивая память своих близких, ставили хачкары один краше другого. Хачкары, большей части, изваяны из розового, красноватого или желтоватого камня. Центральная часть хачкара была орнаментирована, глубоко врезанным крестом, а верхняя часть - украшена всевозможными резными поясками и арками, а в нижней части хачкара, на цоколе, обычно были изображены вооруженные всадники или символические украшения.

Множество хачкаров, неповторимых по своему тончайшему рисунку и мастерству резьбы по камню, сохранившиеся до наших дней, продолжают поражать разнообразием и мастерством исполнения.

Мастера - каменотесы из Джуги, продолжая традиции армянского искусства обработки камня и миниатюры, внесли свои находки и создали собственный стиль, который послужил основой для создания новой школы, нового этапа в искусстве хачкаров.

На кладбище Джуги вместе с хачкарами стояли и множество надгробий в форме овец, украшенных рельефами на бытовые сюжеты. Как на хачкарах, так и на надгробиях - многочисленные надписи, изображения различных геометрических фигур, предметов, орудий, растительный орнамент и фигурки животных.

__________________
Бог мой, как велико созвездие храбрецов на небосклоне нашей истории.
И как ослепительно их сияние. Увенчаны все, у всех есть шрамы славы.
В зрачках у них молнии, гнев, горечь.
Не осталось, почти не осталось в мире рода, который бы не узнал силу нашей руки.
Г. Нждеh

Judica, Domine, nocentes me: expugna impugnantes me.
Confundantur et revereantur quaerentes animam meam.

Амиго причём тут азербайджанское руководство. Речь идёт про Иран
С Азербайджаном всё понятно.
Я вот например слышал что вся остальная часть города(сейчас Иран) в нормальном состоянии многое сохранилось

__________________
Hayoc axjikner, dzer janin xurban, dzezanic en koxm el ashxarh chka!
«ԿՈՐԾԱՆՎՈՒՄԵ ՀԱՅ ԱՂՉԿԱ ԹԱՍԻԲՆ ՈՒ ՆԱՄՈՒԶԸ...ՓՐԿԵՔ, ՄԻ ԲԱՆ ԱՐԵՔ ՀԱՅՐԵՆԻԿԻՍ ԴՈՒՐՍ ԱՊՐՈՂ ՀԱՅՈՒԹՈՒՆԸ»