VIP Forums Muzblog Chat Games Gallery. Форум, муздневники, чат, игры, галлерея.

Հարցազրույց արվեստագետ Գրիգոր Խաչատրյանի հետ

ԵՐԲ ԱՐՋԸ ՕՁԻՆ ԲՌՆՈՒՄ Է

- Մտավորականության քաղաքացիական դիրքորոշումն, ըստ Ձեզ, այսօր ինչպիսի՞ն է, և ի՞նչ է Ձեզ համար մտավորականությունը:

- Ժամանակին ինձ մեկը հարցրեց` ինչի, դու մտավորական չե՞ս, ասացի` ոչ, մտավորականը նա է, ով իշխանության կողքն է կանգնած, մեր հերթապահ մտավորականները, որ եկել են սովետից:

Շատ լավ է, երբ դուք երիտասարդների եք բերում այս դաշտ: Պետք է կոտրել այդ կարծրատիպը:

Մտավորականության կոնկրետ սահմանում չեմ կարող տալ, բայց կարող եմ ասել, որ նա պետք է լինի բացակա, հակառակորդ մարդու դատապաշտպան, կիսապաշտպան, հարձակվող: Նա պետք է ցույց տա, վերլուծի, ախտորոշի հիվանդությունները, որով տառապում է հասարակությունը, և նրանք քիչ չեն:
Լևոն Տեր-Պետրոսյանն այդ ախտորոշողներից մեկն է:

Իսկ քաղաքացիական դիրքորոշման մասին ասեմ, որ արդեն “ընդդիմադիր” բառն իր մեջ կրում է դիրքորոշում: Ընդդիմադիր լրագրողական դաշտն իր դիպուկահար հոդվածագիրներով լույս է վառում, որից սարսափահար խավարասերները փախչում են, գնում դավեր նյութելու, ձեզնից ազատվելու համար, որոնց պատճառով վտանգված է լրագրողի անվտանգությունը: Մինչև երեկ ազատազրկված էր Արման Բաբաջանյանը, կալանավորված է Նիկոլ Փաշինյանը, մշտապես հալածված է Գագիկ Շամշյանը… Մեդուզա Գորգոնան ոչնչացավ, երբ իր դեմքը ցույց տվեցին: Աբսուրդի թատրոնի բոլոր պիեսներն այս ընթացքում ցուցադրվեցին, Կաֆկայի ամբողջ ստեղծագործությանը մենք նատուրալիստորեն ծանոթացանք, վերընթերցեցինք ծուռ հայելիների թագավորությունը:

- Վերջին ընտրությունների ժամանակ արվեստի գործիչներ ընդգրկվեցին քաղաքականության մեջ. ասում են` թեև իրենց հայացքներով ընդդիմադիր են, բայց հիմա էլ եկել են ներսից հարցեր բարձրաձայնելու: Սա տարբերակ չէ՞:

- Մինչև մարտի մեկը գուցե կիսատոներ կային իրենց համար, այսինքն` չէին ուզում որևէ մեկին նեղացնել և իրենց համար անհարմարություններ ստեղծել, բայց այսօր հարցը չափից դուրս հստակ է՝ կամ-կամ: Եթե չգիտես, բացիր թերթը կամ նայիր բազմաթիվ տեսագրությունները, ուր բազմաթիվ փաստերից քեզ համար պարզ կդառնա, թե ով է հանցագործը, մարդասպանը, գողը, կաշառակերը… ամեն ինչ հայտնի է, բայց օրենքի գերակայության բացակայությունը դեռ ազատազրկումից պահում է նրանց, իսկ դու կանգնում ես նրանց կողքը:

Նրանց կողքին կդնեի նաև կաթողիկոսին, որը պետք է լավ իմանա առաջին սաղմոսը՝ մեղավորների հետ սեղան մի նստիր, ճանապարհ մի գնա, այն տպավորությունն ունեմ, որ ինքը նախանձում է մեր օլիգարխներին, որ կուզենար վեղարը հանել և ապրել նրանց պես: Իսկ այդ “արվեստագետները” և իրենց են խաբում, և ուրիշներին: Դպրոցական դասագրքում մի առակ կա. երբ արջը օձին բռնում է և ուղղելով ասում, որ չի սիրում ծուռ-մուռ գնացողներին: Այսօր շատ են այն մտավորականները, որոնք հստակ խուսափում են իրենց դիրքորոշումն արտահայտել: Իսկ այն, ինչ իրենք անում են կամ ասում են, ընդամենը ծվծվոց է:

- Լավ, ասենք վաղը ընդդիմությունը եկավ իշխանություն, Ձեր ասած մտավորականները ինքնըստինքյան կդառնան ընդդիմություն: Ձեր և Ձեր ընկերների դիրքորոշումն ինչպե՞ս է լինելու:

- Այդ տեսակն իրեն այն ձևով է պահելու, ինչպես առաջ էր պահել, բայց նրանք, ովքեր այսօր ընդդիմադիր դաշտում են, էլի իրենց կարծիքը ցանկացած երևույթի նկատմամբ պիտի հայտնեն: Տեր-Պետրոսյանի իշխանության տարիներին ես աշխատում էի “Ար” հեռուստաընկերությունում և վարում էի “Քաղաք” ծրագիրը, որտեղ մի կադր կար` մի կին, ձեռքին հաց, իր սոցիալական կարգավիճակից ելնելով, ոչ վայելուչ խոսքեր էր ասում առաջին նախագահի հասցեին: Եվ դա ամեն շաբաթ գնում էր եթեր, բայց ես երբևէ չեմ լսել քննադատություն իմ այն ընկերներից, ովքեր իշխանության մեջ էին: Այսինքն` խոսքի ազատությունը հստակ պահպանված էր: Ես կարող եմ միայն ասել՝ խոսքի ազատություն եմ ուզում, և վերջ: Հենց միայն այդքանով ես կարող եմ կանգնել նրա կողքին, որովհետև ինքն այդ հեռուստատեսությունը ոչ փակեց, ոչ էլ քննադատեց:

- Մյուս ճամբարի մշակույթի, արվեստի գործիչներն էլ շատ լավ հիշում են Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ժամանակաշրջանը և բոլորովին չեն ուզում անցյալի վերադարձ:

- Նախ դա անցյալի վերադարձ չէ , անցյալի վերադարձը այս 37 թվերին համապատասխան այսօրվա իրականությունն է, և հետո, երբ ճանճը նստում է քթիդ, չես քշո՞ւմ, մտածելով` որ կարող է ավելի մեծ ճանճ նստի, քո ֆունկցիան քշելն է: Ես քշում եմ այդ ճանճին ու վերջ, այսօր ամենակարևորը քշելու մեխանիզմն աշխատացնելն է:

- Կոնգրեսը որդեգրել է սահմանադրական ճանապարհով գնալու տարբերակը: Արդյոք սա չի երկարաձգում գործընթացը: Արդյոք հավատում եք արտահերթ նախագահական ընտրություններին:

- Խնդիրը հավատը չէ, կարևորը քայլերն են, ճանապարհն ավելի կարևոր է, քան նպատակը: Հանգուցալուծումը կարող է լինել բոլորովին անակնկալ: Դրա համար ես ստեղծել եմ Պատահականությունների պլանավորման ազգային կենտրոն և պլանավորել այս եղանակային փոփոխությունները անտառագոյացության համար, որ այնտեղից դուրս գան Ռոբին Հուդեր, վերականգնելու համար սահմանադրական կարգը:

Անհամբերություն բոլորիս մոտ կա, սպասում ենք այդ օրվան և ցանկանում ենք դա շատ շուտ տեղի ունենա, բայց դանդաղ գնանք, որ տեղ հասնենք: Կորուստներ չէի ցանկանա ունենանք, որովհետև շատ բան ենք կորցրել այս իշխանությունների շնորհիվ: Ես իշխանություն չեմ ուզում ասել, սա պետք է լիներ ծառայություն, մինչդեռ իրենք են որոշում` ով որ փողոցով քայլի, ով որտեղ կանգնի: Կոստյում հագած առնետները, մկները փախչելու և իրենց ծակը մտնելու փոխարեն ազատորեն շրջում են քաղաքում, ղեկավարում պետությունը… սա ժանտախտ է:

- Անընդհատ քննադատում եք “իշխաններին”, լավ, դրական քայլ այս իշխանությունն ընդհանրապես չի՞ արել:

- Նրանք հաշվետու են մեր առջև իրենց պարտավորությունների կատարման մեջ և եթե թերանային, դեռ ոչինչ, բայց նրանք ժողովրդին ծառայելու փոխարեն վախեցնում են, ուզում են ստրկացնել, լավագույններին գցում են բանտեր և սպանում: Ինչպես կարելի է այսքանից հետո լավ բան ասել:

- Մեր ավագանիները մեկ առ մեկ թվարկում են քաղաքապետի բոլոր արժանիքները, մտավորական է, դմբուզ ունի, ասում է, անում է, նրա հոգում թատրոն կա: Քաղաքապետը շա՞տ է տարբերվում Ձեր պատկերացրած քաղաքապետի չափանիշներից:

- Ասողներն արդարացնում են իրենց հանցավոր ընտրությունը: Ես ոչ միայն քաղաքապետին, այլ նաև նախագահին, մյուսներին տեսնում եմ փողոցում քայլող, մարդկանց հետ ազատ շփվելուց: Խորհրդարանում իրենց համար եկեղեցի են կառուցում, որպեսզի մարդկանց հետ չշփվեն, որովհետև իրենք գիտեն մարդկանց վերաբերմունքն իրենց նկատմամբ: Դեռ 95-ին նկարիչ ընկերներիցս մեկը խորհրդարանում կազմակերպում էր ցուցահանդես, որը ես մերժեցի` ասելով, որ իրենք պիտի գան ցուցասրահ: Վերջերս էլ այդպիսի մի առաջարկ նորից արեցին, և ես էլի մերժեցի, չմասնակցեցի: Ինչո՞ւ է իրավաբանական ֆակուլտետ ընդունվել ցանկացողների թիվն այդքան մեծ. դա այն մասնագիտությունն է, որը պետք է պաշտպաներ մարդու իրավունքները, ազատությունները, շահերը, բայց հարցրեք արդյոք ինքը չի՞ գնում հեշտությամբ փող վաստակելու համար: Այսինքն` երբ այդ պաշտոնի համար նման ձգտում չլինի, այդ ժամանակ կնշանակի, որ ինչ-որ մի բան մեր երկրում փոխվել է:

- Ասում եք իրենք պետք է գան արվեստին մոտ, ոչ թե մենք պետք է գնանք նրանց մոտ, մեր քաղաքական գործիչները որքանո՞վ են մոտ կանգնած արվեստին:

- Միայն Լևոն Տեր-Պետրոսյանին կարող եմ նշել: Ընտրություններից առաջ մենք մի ցուցահանդես էինք կազմակերպել, որտեղ 96 թվականի Տեր-Պետրոսյանից մի ելույթ էինք ցուցադրել, որտեղ ինքն ասում էր, որ մտավորականը, արվեստագետը պետք է քննադատի, հակադրվի իշխանությանը, ասելով ինչ ուզում է, բայց մի պայմանով, որ ինքը պետք է լինի վերջին հուսահատվողը: Ինչ վերաբերվում է նրանց, ապա ինձ համար նրանք առնետներ և խավարասերներ են, որոնց համապատասխան արվեստի սպասարկում կա, բայց արվեստը չի կարող սպասավոր լինել:

ԶՐՈՒՑԵՑ ՍԻՐԱՆՈՒՅՇ ՊԱՊՅԱՆԸ
http://www.lragir.am/src/index.php?id=society&pid=28314

__________________

VIP դրախտ VIP рай VIP paradise